Rapporteringsdatum 13-04-2023

In dertig jaar tijd is de Bleue geëvolueerd van beschermd tot gevaloriseerd ras en dat allemaal, dankzij een handvol gepassioneerde veehouders en een reeks agromilieumaatregelen en ondersteunende projecten. De Bleue met uitsterven bedreigd! Sinds de invoering van de melkquota in 1984 richt de rundveefokkerij zich hoofdzakelijk op gespecialiseerde rassen, ten koste van dubbeldoelrassen zoals de Bleue. Op het einde van de jaren negentig telde Wallonië minder dan 500 Bleues, Frankrijk zelfs nog minder. Bijgevolg werd het ras in België beschouwd als kwetsbaar ras, in Frankrijk als met uitsterven bedreigd ras. Van bescherming... Frankrijk en België ontwikkelden samen een omkadering specifiek voor deze dieren, door toedoen van het Europese BlueSel-project (Interreg IV – 2008 tot 2012). Met dit project werd voor Frankrijk en voor België een instandhoudingsprogramma ontwikkeld om dit kleinschalige ras te redden en dus om de biodiversiteit in stand te houden. Vervolgens bestudeerde het BlueSel-project of er mogelijkheden waren om het behoud van de Bleue duurzaam te maken door de landbouwbedrijven die Bleues fokken, rendabeler te maken. ...tot valorisatie Eén manier om primaire landbouwproducten meerwaarde te geven, is ze op de boerderij te verwerken. In het kader van het BlueSel-programma werd een kaas ontwikkeld die aan de Bleue gelinkt is: de Pavé Bleu. Er moesten nog meer specifieke Bleue-producten worden ontwikkeld, op basis van de melk en het vlees van deze dieren, en het ras moest ook territoriaal verankerd worden. Deze acties maakten deel uit van het nieuwe Europese BlueSter-project (Interreg V), dat in oktober 2018 werd gelanceerd en in september 2022 afloopt. Het BlueSter-project is de voortzetting van het vruchtbare Frans-Belgische partnership dat erin geslaagd is om het ras een nieuwe dynamiek te geven. Momenteel tellen we in Wallonië immers 46 veehouders-kwekers, goed voor 3000 koeien, 10 veehouders in Vlaanderen en een twintigtal in Frankrijk, goed voor 1100 koeien. De Bleue producten zijn kwaliteitsproducten die op kleine schaal verdeeld worden en een uitgesproken territoriale identiteit hebben. Ze verdienen dan ook om beter bekend te zijn en beter gevaloriseerd te worden. Valorisatie van de melk van de Bleue Met het BlueSter-programma worden de volgende acties ondernomen om de melk van de Bleue te valoriseren: - Het bestek voor de Pavé Bleu werd afgerond en dus konden twee Belgische veehouders zich het recept van deze kaas eigen maken. - Om het Bleue-productgamma uit te breiden werd de Cendré des Prés gecreëerd, een geaste melkzuurkaas. - Er wordt onderzoek verricht naar de mogelijkheid om andere zuivelproducten afkomstig van de Bleue te creëren. - Voor de veehouders, kaasfabrikanten en zuivelhandelaars worden specifieke opleidingen georganiseerd in Frankrijk (Le Quesnoy) en België (Ciney en Ath), waar zij de technieken leren om het volledige Bleue-gamma (Pavé Bleu, Cendré des Prés, boter van de Bleue mixte, …) te vervaardigen. - Aan de hand van een receptenboekje wordt de schijnwerper gericht op al deze producten. - Er worden indicatoren ontwikkeld voor de karakterisering van de melk en het vermogen daarvan om er kaas van te maken; de bedoeling is om de fokkers van de Bleue de nodige veredelings- en verbeteringsmiddelen aan te bieden. Als dubbeldoelras produceert de Bleue niet alleen melk, maar levert ook een aanzienlijke hoeveelheid smaakvol, zacht vlees van een mooie kleur. De onmiskenbare vleeskwaliteiten die bij de veehouders goed gekend zijn, zijn echter een grote onbekende in de slagerijen, bij de consumenten en de restaurateurs. Ook het vlees van dit met gras gevoederde, lokale ras wordt maar matig gevaloriseerd door het netwerk en gaat meestal gewoon op in de massa van vleessoorten van mindere kwaliteit. Precies daarom wordt met het BlueSter-project zoveel aandacht besteed aan dit streven naar een betere valorisatie van het vlees van de Bleue. - Door middel van vetmestingstests worden technisch-economische gegevens verzameld aangaande de vleeskwaliteiten van de dieren naargelang van de praktijken. - Op basis van sensorisch onderzoek in laboratoria en vergelijkende degustaties wordt het vlees gekenschetst. Zo kunnen de exploitanten geadviseerd worden over hoe ze hun dieren kunnen afmesten, de actoren leren hoe ze de runderen kunnen commercialiseren.   De Bleue is afkomstig van Belgisch en Frans Henegouwen en dus een grensoverschrijdend ras dat zich thuis voelt in het graslandschap. In 1990 beslisten Frankrijk en Wallonië om hun competenties en vaardigheden samen te brengen om de Bleue te kunnen behouden en veredelen. Sinds 2008 heeft het ras ook recht op Europese financieringen. Behalve de valorisatie van de producten streeft het BlueSter-programma nog een andere doelstelling na: de band tussen het ras en zijn grondgebied nauwer aanhalen door toedoen van verschillende acties: - Met Bleue-runderen het begrazingsbeheer van natuurlijke ruimtes ontwikkelen om de kenmerken en robuustheid van de Bleue onder de aandacht te brengen en vervolgens workshops in te voeren voor de productie van runderen met winterbegrazing. - Extensief beheer (ecologische begrazing, biologische landbouw, enz.) van het ras valoriseren met de bedoeling om het plattelandstoerisme te ontwikkelen: langs de weiden met Bleue-dieren informatieve en educatieve borden installeren. - Wandeltochten uitstippelen die specifiek zijn voor het ras, met verschillende interessante plekken en educatieve en interactieve workshops om meer over het ras te weten te komen. Aan deze drie acties wordt momenteel de laatste hand gelegd. Dit zijn de BlueSter-partners: - Elévéo, dat deel uitmaakt van de Association Wallonne des Eleveurs (BE), projectleider, - Het Maison de l’Elevage du Nord/Union Bleue du Nord (FR), - Het Syndicat mixte d’espaces naturels régionaux uit hoofde van het Centre Régional de Ressources Génétiques (FR), - Het Institut de l’élevage (Idele) (FR), - De Groep Genetica, Genomica en Digitale Modellen van de Universiteit van Luik – Gembloux Agro-Bio Tech (BE), - Het Lycée agricole van Le Quesnoy (FR), - Het Laboratorium Kwaliteit en Veiligheid van Agrovoedingsproducten van de Universiteit van Luik – Gembloux Agro-Bio Tech, dat het BlueSter-project via DiversiFerm (BE) bijstaat inzake de valorisatie van de melk. Het syndicat mixte du Parc naturel de l’Avesnois en de vzw VLAM zijn geassocieerde partners van het BlueSter-project.